_ _ _ _____ ___ __ __ _(_) | _(_)___ / ( _ ) / /_ ___ ___ _ __ ___ \ \ /\ / / | |/ / | |_ \ / _ \| '_ \ / __/ _ \| '_ ` _ \ \ V V /| | <| |___) | (_) | (_) | (_| (_) | | | | | | \_/\_/ |_|_|\_\_|____/ \___/ \___(_)___\___/|_| |_| |_|
Amfiteatr Tysiąclecia | |
Pełna nazwa |
Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu |
---|---|
Lata aktywności | |
Państwo | |
Miejscowość | |
Organizator | |
Strona internetowa |
Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej w Opolu (KFPP Opole) – polski festiwal muzyczny organizowany od 1963 roku, corocznie w Opolu, najczęściej w czerwcu. Stanowi podsumowanie sezonu artystycznego (od Opola do Opola) polskiego środowiska twórców i wykonawców piosenek. Najpopularniejszy festiwal muzyczny organizowany w Polsce (wraz z posiadającym formułę festiwalu międzynarodowego festiwalem w Sopocie).
Miejscem organizacji festiwalu jest Amfiteatr Tysiąclecia (w 2010 roku na błoniach Politechniki Opolskiej). Festiwal tylko raz się nie odbył – w 1982 roku nie odbył się z powodu wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Natomiast w 1986, 2017, 2020 i 2021 roku odbyły się w późniejszym terminie, niż pierwotnie planowano. Podczas festiwalu dokonywane są prezentacje utworów premierowych (konkurs Premiery), debiutów estradowych (konkurs Debiuty), a w przeszłości przegląd osiągnięć mijającego sezonu (koncert Superjedynki) oraz kabaretów (Kabareton).
W latach 2005–2010, 2012–2015, w 2017 roku oraz 2023 roku festiwal był organizowany w formule trzydniowej (piątek, sobota, niedziela), w 2012 roku w formule dwudniowej (piątek, sobota), natomiast w 2016 roku, 2018 roku oraz w 2022 roku w formule czterodniowej (piątek, sobota, niedziela, poniedziałek – organizowany przez TVP Kultura, poświęcony tzw. muzyce alternatywnej).
Festiwal ma swój sygnał, skomponowany przez Bogusława Klimczuka, który otwiera festiwal oraz rozpoczyna każdy jego koncert.
Festiwal poprzedzają okołofestiwalowe, takie jak m.in.: Hip-Hop Opole, Kawiarenka z Gwiazdami, Rajd Festiwalowy. Jest to impreza sztandarowa miasta Opole i produkt, z którym to miasto jest kojarzone w Polsce. Opole zostało określone przez Jerzego Waldorffa podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej jako Stolica Polskiej Piosenki, co jest mottem rozpoznawczym miasta.
Głównymi nagrodami festiwalu są obecnie:
Karolinka – Nagroda im. Anny Jantar – nagroda za zajęcie 1. miejsca w konkursie Debiuty, przyznawana przez jury:
Grand Prix – nagroda Prezesa TVP dla zasłużonych wykonawców, autorów tekstu, kompozytorów, przyznawana zazwyczaj za całokształt twórczości:
Super Premiera – Nagroda im. Karola Musioła – nagroda za zajęcie 1. miejsca w konkursie Premiery, dawniej przyznawana przez jury, obecnie wybierana podczas głosowania telewidzów:
Superjedynka – nagroda przyznawana od 2000 roku do 2016 roku, w różnych kategoriach (m.in. najlepszy wokalista, wokalistka, zespół, piosenka, płyta pop, płyta rock, płyta hip-hop, płyta alternatywna, płyta z muzyką literacką, płyta z muzyką taneczną, teledysk, wydarzenie muzyczne roku).
Festiwal powstał w 1963 z inicjatywy dziennikarzy i redaktorów Programu III Polskiego Radia: Jerzego Grygolunasa i Mateusza Święcickiego oraz ówczesnego burmistrza Opola – Karola Musioła w odpowiedzi na konserwatyzm w Polskim Radiu. Celem stworzenia festiwalu były: promocja nowych wykonawców w Polsce, promocja bardziej zróżnicowanych stylów artystycznych niż w Polskim Radiu, konfrontacja nowych piosenek z publicznością i zmiana polityki repertuarowej radiowych redakcji muzycznych. Jerzy Grygolunas zauroczony Opolem, kojarzonym w tamtym okresie z ziemiami odzyskanymi oraz pyłem cementowni, postanowił zrealizować ideę festiwalu w tym mieście. Pomimo braku ukończonego budynku amfiteatru (jeszcze na dzień przed rozpoczęciem wydarzenia kończono budowę sceny), Karol Musioł zapewnił prasę, że festiwal się odbędzie. Musioł codziennie o godz. 5:00 i pilnował prac. Architekt obiektu Florian Jesionowski wspominał, że potem co rok przed festiwalem odwiedzała go milicja i kazała podpisywać oświadczenie, że płoty i ściany wokół się nie zawalą. Amfiteatr został na tyle ukończony, by móc pomieścić publiczność.
1. edycja festiwalu odbyła się 19 czerwca 1963, w 15 koncertach wzięło udział 102 wykonawców oraz ponad 100 dziennikarzy i fotoreporterów, a także nagrodzono 37 piosenek. Podczas 1. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej padły historyczne słowa, używane dzisiaj jako motto miasta Opole, wypowiedziane przez Jerzego Waldorffa, który stwierdził:
„Muszę powiedzieć jako muzyk i jako krytyk, że dawno nie miałem do czynienia z audytorium, które by reagowało na muzykę tak trafnie, tak celnie, z takim smakiem i jednocześnie z taką kulturą, jak Opole. Wszystko to, plus wasze miasto, które samo jest jak jedna piosenka, nakłania do tego, abym przede wszystkim namawiał wszystkich, (…) do wspólnego wysiłku o to, żeby Opole było stale miejscem festiwalu, corocznym miejscem festiwalu. Każde miasto ma jakiś swój tytuł, który zazwyczaj dodaje się do nazwy, żeby je scharakteryzować. Chciałbym, żeby Opole miało tytuł: Opole – stolica piosenki polskiej”.
Do niezwykłych wydarzeń doszło w czasie VII KFPP, w trakcie którego odbył się zlot hipisów w Opolu. Reakcja władz była natychmiastowa, uczestnicy zlotu byli represjonowani, złapanym obcinano włosy, a następnie koleją odsyłano z Opola.
Organizatorami następnych edycji festiwalu zostali: Komitet „Polskie Radio i Telewizja” oraz Towarzystwo Przyjaciół Opola, natomiast główne koncerty (nie licząc amfiteatru) odbyły się w szkole muzycznej i teatrze im. Jana Kochanowskiego, jako towarzyszące festiwalowi w różnych salach klubowych miasta Opola. 12. edycja festiwalu, rozpoczynająca się 26 czerwca 1974, została opóźniona z powodu meczu piłkarskiej reprezentacji Polski z reprezentacją Szwecji w ramach drugiej rundy mistrzostw świata 1974 w RFN (1:0). XIV KFPP odbył się w cieniu robotniczych protestów w Radomiu i Ursusie. Władze rozważały nawet odwołanie festiwalu. W jego trakcie główni uczestnicy m.in. Jan Pietrzak i Olga Lipińska byli wzywani na rozmowy ostrzegawcze do Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Opolu. W trakcie zmieniono program koncertów, by zwolnić amfiteatr, po południu 27 czerwca 1976, kiedy to odbył się wiec poparcia dla ekipy Edwarda Gierka. W 1982 festiwal nie odbył się z powodu wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Inauguracja 23. edycji festiwalu została przesunięta na 22 lipca 1986 z powodu trwających piłkarskich mistrzostw świata 1986 w Meksyku, by nie stawiać Polaków przed dylematem: piłka nożna czy muzyka.
Do 1989 program festiwalu, zwłaszcza występy kabaretowe, był kontrolowany przez komunistycznych cenzorów z GUKPPiW. Zabezpieczeniem festiwalu, przeciw ewentualnym niepożądanym wystąpieniom politycznym, zajmowała się lokalna SB w ramach sprawy obiektowej kryptonim „Amfiteatr”. Kontrola tekstów piosenek i scenariuszy programów kabaretowych przebiegała dwustopniowo, najpierw wszystkie teksty były przedstawiane do akceptacji w Warszawie w GUKPPiW, a następnie występy artystów w Opolu nadzorowali lokalni cenzorzy, którzy obecni byli zarówno na próbach, jak i podczas festiwalowych koncertów. W 1992 organizatorem była firma Brawo, znana z piractwa fonograficznego, jak również promocji disco polo. Ze względu na kontrowersje z tym związane kilkoro wykonawców (m.in. Armia, Ireneusz Dudek czy Formacja Nieżywych Schabuff) odmówiło udziału.
W 2010 roku z powodu modernizacji amfiteatru, inauguracja 47. edycji festiwalu odbyła się 10 września 2010 roku na błoniach Politechniki Opolskiej. 14 czerwca 2013 roku odbyła się inauguracja jubileuszowej – 50. edycji festiwalu, podczas której zamiast tradycyjnego Grand Prix nagrody Prezesa TVP, wręczono nagrody ponad 100 osobom związanym z festiwalem: wokalistom, muzykom, kompozytorom, autorom tekstów podczas gali jubileuszowej pt. Opole! Kocham Cię!, która odbyła się w dwóch częściach i prowadziły je dwie pary: Joanna Moro i Piotr Polk oraz Maria Szabłowska i Paweł Sztompke. Wykonawcom towarzyszyła Polska Orkiestra Radiowa pod kierownictwem Tomasza Szymusia. Koncert otworzyła Irena Santor z piosenką Powrócisz tu. Następnie zebranych powitał Jacek Fedorowicz – prowadzący 1. edycji festiwalu oraz minister kultury – Bogdan Zdrojewski. Na koncercie przeplatały się ze sobą wykonania oryginalne gwiazd polskiej muzyki, piosenki z występami gwiazd młodszego pokolenia śpiewających utwory nieobecnych lub nieżyjących już twórców, a także komentarze, anegdoty, wspomnienia i materiały archiwalne. Koncert trwał ponad 5 godzin. Według danych Nielsen Media Research koncerty oglądało średnio ponad 3,7 mln widzów jednakże pierwsza część w grupie 4+ przyciągnęła aż 5,616 mln widzów (udziały 39,4 proc.), a w grupie młodych widzów – 1,735 mln osób (udziały 28,8 proc.). Także w TVP Polonia koncert oglądało 761 tys.
W 2017 roku z powodu konfliktu władz miasta Opola z Telewizją Polską oraz bojkotu wielu artystów, inauguracja 54. edycji festiwalu, odbyła się 15 września 2017 roku. W 2020 roku z powodu pandemii COVID-19 władze miasta Opola z Telewizją Polską podjęły decyzję o przeniesieniu inauguracji 57. edycji festiwalu z 5 czerwca 2020 roku na 3 września 2020 roku.
W 2007 roku powstało Muzeum Polskiej Piosenki w celu przechowywania informacji i pamiątek dotyczących kolejnych edycji opolskiego festiwalu. Po kilku lata rozszerzono formułę o archiwizowanie informacji o całym nurcie polskiej piosenki. Muzeum wchodzi w skład Narodowe Centrum Polskiej Piosenki i od sierpnia 2016 roku można zwiedzać muzeum, mieszczące pod Amfiteatrem Tysiąclecia.
Nr | Rok | Data |
---|---|---|
1 | 1963 | 19–23 czerwca 1963 |
2 | 1964 | 24–28 czerwca 1964 |
3 | 1965 | 17–20 czerwca 1965 |
4 | 1966 | 23–26 czerwca 1966 |
5 | 1967 | 22–25 czerwca 1967 |
6 | 1968 | 27–30 czerwca 1968 |
7 | 1969 | 26–29 czerwca 1969 |
8 | 1970 | 25–28 czerwca 1970 |
9 | 1971 | 24–26 czerwca 1971 |
10 | 1972 | 21–24 czerwca 1972 |
11 | 1973 | 20–23 czerwca 1973 |
12 | 1974 | 26–29 czerwca 1974 |
13 | 1975 | 25–29 czerwca 1975 |
14 | 1976 | 23–27 czerwca 1976 |
15 | 1977 | 21–25 czerwca 1977 |
16 | 1978 | 19–23 czerwca 1978 |
17 | 1979 | 23–30 czerwca 1979 |
18 | 1980 | 25–29 czerwca 1980 |
19 | 1981 | 25–28 czerwca 1981 |
20 | 1983 | 30 czerwca–3 lipca 1983 |
21 | 1984 | 21–24 czerwca 1984 |
22 | 1985 | 26–29 czerwca 1985 |
23 | 1986 | 22–25 lipca 1986 |
24 | 1987 | 25–26 czerwca 1987 |
25 | 1988 | 23–26 czerwca 1988 |
26 | 1989 | 22–25 czerwca 1989 |
27 | 1990 | 20–24 czerwca 1990 |
28 | 1991 | 27–30 czerwca 1991 |
29 | 1992 | 19–20 czerwca 1992 |
30 | 1993 | 24–26 czerwca 1993 |
31 | 1994 | 22–25 czerwca 1994 |
32 | 1995 | 22–24 czerwca 1995 |
33 | 1996 | 28–29 czerwca 1996 |
34 | 1997 | 26–30 czerwca 1997 |
35 | 1998 | 25–27 czerwca 1998 |
36 | 1999 | 25–26 czerwca 1999 |
37 | 2000 | 22–23 czerwca 2000 |
38 | 2001 | 8–9 czerwca 2001 |
39 | 2002 | 28–29 maja 2002 |
40 | 2003 | 30–31 maja 2003 |
41 | 2004 | 29–30 maja 2004 |
42 | 2005 | 10–12 czerwca 2005 |
43 | 2006 | 2–4 czerwca 2006 |
44 | 2007 | 15–17 czerwca 2007 |
45 | 2008 | 13–15 czerwca 2008 |
46 | 2009 | 12–14 czerwca 2009 |
47 | 2010 | 10–12 września 2010 |
48 | 2011 | 10–11 czerwca 2011 |
49 | 2012 | 1–3 czerwca 2012 |
50 | 2013 | 14–16 czerwca 2013 |
51 | 2014 | 6–8 czerwca 2014 |
52 | 2015 | 12–14 czerwca 2015 |
53 | 2016 | 3–6 czerwca 2016 |
54 | 2017 | 15–17 września 2017 |
55 | 2018 | 8–11 czerwca 2018 |
56 | 2019 | 14–17 czerwca 2019 |
57 | 2020 | 4–7 września 2020 |
58 | 2021 | 3–6 września 2021 |
59 | 2022 | 17–20 czerwca 2022 |
60 | 2023 | 9–11 czerwca 2023 |
61 | 2024 | 31 maja–2 czerwca 2024 |