Podział administracyjny Australii

Australia to państwo federalne podzielone na trzy typy jednostek: stany (ang. states), terytoria wewnętrzne (ang. internal territories) oraz terytoria zewnętrzne (ang. external territories). Ponadto funkcjonuje podział niższego rzędu na poziomie lokalnym – tzw. samorząd terytorialny (ang. local governments), funkcjonujący podobnie jak powiat, obecnie jest 547 takich samorządów.

Australia podzielona jest na łącznie 6 stanów, 3 terytoria wewnętrzne i 7 terytoriów zewnętrznych.

Nr.	Stan (ang. state)	Stolica	Populacja (2020)	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
1	a Australia Południowa (South Australia)	Adelaide	1 740 000	c983 482 km²	e1,75 os./km²
2	b Australia Zachodnia (Western Australia)	Perth	d2 760 000	a2 529 875 km²	f1,02 os./km²
3	c Nowa Południowa Walia (New South Wales)	Sydney	8 092 000	d800 642 km²	9,79 os./km²
4	d Queensland (Queensland)	Brisbane	5 110 000	b1 730 648 km²	d2,84 os./km²
5	e Tasmania (Tasmania)	Hobart	524 170	f68 401 km²	c7,60 os./km²
6	f Wiktoria (Victoria)	Melbourne	6 490 000	e227 416 km²	a27,66 os./km²

Nr.	Terytorium wewnętrzne (ang. internal territory)	Stolica	Populacja	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
1	Australijskie Terytorium Stołeczne (Australian Capital Territory)	Canberra	418 440	b2 358 km²	a173,45 os./km²
2	Terytorium Jervis Bay (Jervis Bay Territory)	Jervis Bay Village	c611	c67,34 km²	b9,07 os./km²
3	Terytorium Północne (Northern Territory)	Darwin	249 220	a1 349 129 km²	c0,18 os./km²

Nr.	Terytorium zewnętrzne (ang. external territory)	Stolica	Populacja	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
1	a Australijskie Terytorium Antarktyczne (Australian Antarctic Territory)	-	450	a5 896 500 km²	0.000076 os./km²
2	b Norfolk (Norfolk Island)	Kingston	a2 302	e35 km²	a65,77 os./km²
3	c Wyspa Bożego Narodzenia (Christmas Island)	Flying Fish Cove	b2 072	d135 km²	c15,35 os./km²
4	d Wyspy Ashmore i Cartiera (Ashmore and Cartier Islands)	-	f0	c199 km²	f0 os./km²
5	e Wyspy Heard i McDonalda (Heard Island and McDonald Islands)	-	f0	b372 km²	f0 os./km²
6	f Wyspy Kokosowe (Cocos (Keeling) Islands)	West Island	d596	f14 km²	b42,57 os./km²
7	g Wyspy Morza Koralowego (Coral Sea Islands)	Willis Island	e4	g10 km²	d0,4 os./km²

Australijskie Terytorium Antarktyczne to część Antarktyki, do której Australia rości sobie prawo, jednakże – tak jak inne państwa obejmujące swoje partie Antarktydy – w żaden sposób go nie kontroluje.

Podstawowe informacje

Stany australijskie wywodzą się z dawnych brytyjskich kolonii sprzed czasów Federacji (1901). Ich niezależność chroniona jest przez konstytucję, a prawa na poziomie Związku Australijskiego obowiązują tylko tam, gdzie pozwala na to konstytucja. Inaczej jest w terytoriach, gdzie automatycznie obowiązuje legislacja federalna. Większość z terytoriów administrowana jest bezpośrednio przez rząd federalny, jedynie trzy z nich (Terytorium Północne, Australijskie Terytorium Stołeczne i Norfolk) posiadają własną administrację. Ale nawet w tych terytoriach parlament australijski posiada pełną moc prawodawczą i może uchylić prawa ustanowione przez instytucje terytoriów. W różnych ciałach międzyrządowych Terytorium Północne i Australijskie Terytorium Stołeczne traktowane są jak stany.

Każdy stan posiada gubernatora, mianowanego przez króla/królową Australii, ale faktycznie wybranego przez premiera stanu. W Terytorium Północnym i na wyspy Norfolk władzę monarszą reprezentuje administrator, wyznaczany przez gubernatora generalnego Australii. W Australijskim Terytorium Stołecznym nie ma ani gubernatora, ani administratora, za to niektóre z jego funkcji sprawuje sam gubernator generalny Australii.

W każdym stanie jest dwuizbowy parlament wzorowany na parlamencie federalnym, poza Queenslandem, który zniósł wyższą izbę w 1922. Niższa izba nazywana jest Zgromadzeniem Ustawodawczym (Legislative Assembly), jedynie w Australii Południowej i na Tasmanii nazywany jest House of Assembly. Wyższa izba nazywana jest Radą Ustawodawczą (Legislative Council). Wspomniane wyżej trzy samorządne terytoria mają jednoizbowy parlament.

Głową rządu w każdym stanie jest premier, wyznaczany przez gubernatora stanu z partii lub koalicji stanowiącej większość w niższej izbie parlamentu stanowego. W przypadku kryzysu konstytucjonalnego może wyznaczyć jednak kogoś innego. Na czele rządu w terytoriach stoi główny minister.

Historyczne jednostki administracyjne

• Central Australia (terytorium)(inne języki) (1927–1931)
• North Australia(inne języki) (1927–1931)
• Papua (terytorium) (1884–1949)
• Nowa Gwinea Australijska (1919–1949)
• Terytorium Papui i Nowej Gwinei (1949–1975)
• Nauru (1920–1968), administrowane przez Australię, Nową Zelandię i Wielką Brytanię

Zobacz też

• Podział administracyjny Nowej Zelandii

Przypisy