Bu yazıda Vefa SK konusunu geniş ve multidisipliner bir bakış açısıyla inceleyeceğiz. Vefa SK, siyasetten popüler kültüre kadar toplumun çeşitli alanlarında ilgi ve tartışmalara yol açan bir konudur. Tarih boyunca Vefa SK sosyal, ekonomik ve kültürel gerçekliğimizi şekillendirmede çok önemli bir rol oynadı. Bu analiz aracılığıyla Vefa SK'in karmaşıklıklarını ve boyutlarını, ayrıca yaşamlarımız üzerindeki etkisini anlamaya çalışacağız. Bu makale, kökeninden güncel önemine kadar Vefa SK'in farklı yönlerini ve içinde yaşadığımız dünyayı nasıl şekillendirdiğini inceleyecek.
Vefa Spor Kulübü, 1908'de İstanbul'un Vefa semti merkezli olarak kurulan bir spor kulübüdür.
Tarihçe
Kuruluşu ve ilk yılları
İkinci Meşrutiyet'in ilanından hemen sonra İstanbul'da üç kulüp ortaya çıkmıştı. Birincisi Vefa semtinde Zeki Baban tarafından kurulan Vefa Mürbi-i Beden, ikincisi Vefa İdadisinde Saim Turgut Aktansel tarafından kurulan Vefa ve üçüncüsü Mebuszâde Hamid, Tevfik Kut ve Kemal Şirvan tarafından kurulan Mukavvi-i Beden adını taşıyordu. Ayrıca Edirnekapı yöresinde de Sudi Cavit, Dokuz Hayri Rasim ve Arif Beyler tarafından kurulan Edirnekapı Futbol Kulübü vardı. Bu kulüpleri kuranların tümü Vefa İdadisi öğrencisiydiler. Saim Turgut'un aracılığıyla bu kulüpler birleşip Vefa Terbiye-i Bedeniyye Kulübünü oluşturdular. Yeşil ve beyaz renkleri benimseyen kulüp kısa zamanda büyük varlık göstermiş ve İstanbul'un belli başlı kulüplerinden biri halini almıştır.
Vefa İdadisi gençliğini spora yönlendirmek, böylece bedenen ve ahlâken sağlıklı nesiller olarak yetişmelerini sağlamak amacıyla kurulan Vefa Terbiye-i Bedeniyye Kulübünün tarihçesini, kulübün 1 numaralı kurucusu Saim Turgut Aktansel, Aylık Ansiklopedi'nin 2. cilt 15. sayısında özetle şöyle anlatmıştır:
“
Vefa İdman Yurdu olarak resmen kurulmasına doğru müteşebbislerin bir araya gelişi ve ilk hareketler 1908 yılında Vefa'da başlamıştır. Bir yurt kurma teşebbüsü ve bu gaye etrafında çalışmalar okul içinde evvela bir sınıfın şubesinde doğmuş, sonra ikinci bir şubeye de geçmiş ve bir zaman sonra da bütün okula yayılmıştır. Vefa Yurdu Nizamnamesi daha mükemmel bir şekilde 1910 yılında yapıldı. Yurdun ilk forması yollu yeşil-beyazdı, rozeti de aynı renklerde idi. Vefa Lisesi Müdürü, öğretmen ve öğrencileri tarafından himaye gören kulüp daha da güçlendi.
„
Vefa, futbolun yanı sıra atletizm, izcilik, çim hokeyi,kürek, basketbol,voleybol,hentbol,boks,güreş gibi sporun farklı alanlarında da faaliyet gösterdi. 1908 yılından itibaren idadi müdürünün ve hocalarının çabalarıyla ayrıca Vefalı ve Fatihli sporseverlerin desteği ile günden güne daha geniş bir kitleye ulaşır oldu.
1945-46 sezonunda iç saha maçlarını Vefa Stadyumu'nda oynamaya başlayan Vefa, ligi 3. sırada bitirmeyi başardı.1946-47 sezonunda aynı puana sahip olduğu Fenerbahçe'ye karşı şampiyonluğu averajla kaybederek ligi 2. sırada bitirdi.
1952 yılında profesyonel futbola geçiş yapılarak yalnız İstanbul takımlarının yer aldığı İstanbul Profesyonel Ligi kuruldu. 1959 yılında Millî Lig kurulana kadar bu ligde yer alan Vefa, ligin ilk yıllarında istikrarlı bir şekilde ilk 4 sırada yer almayı başarsa da son dönemde ligi orta ve alt sıralarda bitirdi.
Profesyonel ligler dönemi (1959-1994 ve 1998-2000)
Vefa, 1958'de son kez organize edilen İstanbul Profesyonel Ligi'ne sekizinci kez katıldı. Ligi sekizinci sırada tamamlayan takım, bu sıra sayesinde ilk sezonu gerçekleştirilen Millî Lig'e katılmaya hak kazandı. Katılan 16 takımın ayrıldığı iki gruptan biri olan Kırmızı Grup'ta yer alan Vefa, Galatasaray'la aynı puana sahip olmasına karşın, yenilen golün atılan gol sayısına bölünerek hesaplandığı averaj sistemine göre grubunu ikinci sırada tamamladı.
1965-1973 arasında ligin alt sıralarında yer alan kulüp, 1973-74 sezonunda tekrar küme düştü ve 2. Lig'de mücadele etmeye başladı. Özellikle 1970'lerde İstanbul nüfusunun çoğu üç büyükler olarak anılan Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş'ı tercih ettiğinden düşüşe geçtiler ve büyük kent takımlarıyla baş edemez oldular.
Profesyonel ligin kurulduğu 1959 yılından itibaren, 2. Lig'e düştüğü 1973-74 sezonu dahil olmak üzere 1. Lig'de 14 sezon boyunca mücadele etti. 14 sezon boyunca oynadığı 422 maçta 110 galibiyet, 143 beraberlik ve 169 mağlubiyet aldı. Şimdiye kadar 66 farklı takımın mücadele ettiği Süper Lig'in tüm zamanlar puan durumuna göre 30. sırada yer almaktadır.
1981 ve 1987 yılları arasında Simtel'in sponsorluğunda Vefa Simtel adını taşıdı. 1986-87 sezonunda 2. Lig'den,1993-94 sezonunda3. Lig'den düştü. 1998 yılında tekrar 3. Lig'e çıktı ve 1999-2000 sezonunda ligin son haftasında olaylı bir şekilde tekrar amatör kümeye düştü.Edirnespor karşısında 5-1 mağlup durumda olan Nişantaşıspor, karşılaşmanın son 10 dakikasında 3 gol atarak 5-4 mağlup olsa da averajını -12'ye getirmiş ve -13 averaja sahip Vefa, küme düşen taraf olmuştur. İlgili maç 2005 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonunda incelenmiştir.
Amatör ligler dönemi (1994-1998 ve 2000-2024)
İstanbul Süper Amatör Ligi'nde 2007-08 sezonunda grubunu ikinci sırada tamamlayarak 3. Lig'e yükselme grup maçlarında oynamaya hak kazanmış, elemelerin son maçında Beylikdüzüspor'a yenilerek başarısız olmuşlardır.
2013-14 sezonunda Bölgesel Amatör Lig 11. Grup'ta yer alan takım, grubunu 8. sırada tamamlamış fakat grupta yer alan 4 İstanbul takımı arasında sonuncu sırada yer aldığından statü gereği İstanbul Süper Amatör Ligi'ne düşmüştür.
2014-15 sezonunda İstanbul Süper Amatör Ligi 1. Grup'ta yer alan takım grubunu lider tamamlayarak Süper Amatör Lig Klasman Grubu'na yükselmiştir. Süper Amatör Lig Klasman Grubu'nu 3. sırada tamamlayarak 2015-16 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de oynamaya hak kazanmıştır. Bölgesel Amatör Lig'de mücadele etmeye devam eden kulüp 2020-21 sezonunun COVID-19 sebebiyle iptal olarak sıkılaştırılmış takvimle yeniden oynanacak olması sebebiyle bu sezon liglere katılmamış ve saklı kalan katılım hakkını 2022-23 itibarıyla kullanarak yeniden Bölgesel Amatör Lig'de yer almıştır.
Stadyum ve tesisler
Vefa, iç saha maçlarını İstanbul'un Fatih ilçesine bağlı Vefa semtinde bulunan Vefa Stadyumu'nda oynamaktaydı. Vefa stadının yönetim boşluğundan dolayı, kullanım hakkının tekrar alınamamasından dolayı, şu an maçlarını Fatih Mimar Sinan stadında oynamaktadır. Vefa Stadyumu'nu ilk olarak 1945-46 sezonunda kullanmaya başlayan Vefa, kuruluşunun ilk yıllarında rakiplerini Union Club Sahası, Taksim Stadyumu ve Şeref Stadyumu'nda ağırlardı. Vefa, 2016 yılının sonunda Namık Sevik Stadyumu'nda maçlarını oynamaya başlamış olup 2018-19 sezonu itibarıyla Şenlikköy Stadyumu'na taşınmıştır. Yeşil-beyazlılar antrenmanlarını Fatih Belediyesi Mimar Sinan Stadyumu'nda yapmaktadır.
^Pekin, Cem. "1981-1982 Türkiye 2. Ligi". Angelfire.com (İngilizce). Angelfire.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
^Pekin, Cem. "1986-1987 Türkiye 2. Ligi". Angelfire.com (İngilizce). Angelfire.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
^"Edirne Vefa". buyukvefa.blogspot.com. Büyük Vefa Blog. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.